Onze visie op het sociaal domein

De visie van de Westerkwartiergemeenten op het sociale domein is vastgesteld. Een visie die hard nodig is als leidraad voor de drie transities die op onze gemeenten af komen. De transities die ons allen al enige tijd bezig houden – want wat gaan deze decentralisaties nu concreet voor ons betekenen?

Zoals u allemaal weet – het Rijk hevelt zorg- en ondersteuningstaken over naar de gemeenten omdat zij van mening is dat wij als gemeente effectiever kunnen werken, beter weten wat er speelt bij onze inwoners, en op de hoogte zijn van de voorzieningen binnen onze dorpen.

En aan de andere kant past ook de nuchtere opmerking dat kijkend naar de groei van het aantal hulpbehoevenden en daarmee de vraag naar zorg en voorzieningen het huidige zorgsysteem welhaast niet meer financieel op te brengen is.

Tel daarbij de bezuinigingen van het Rijk op en dan voelt iedereen wel aan, dat er wat moet gebeuren. Maar wat dan wel? En welke richting kiezen we in het Westerkwartier? Als PvdA fractie zijn we dan ook blij dat er nu een visie ligt die we opiniërend in onze Raad kunnen bespreken.

Als PvdA fractie zijn we van mening dat de huidige verzorgingsstaat moet aansluiten bij de 21ste eeuw en toe is aan modernisering. Alles domweg bij het oude laten is onbetaalbaar. Maar wat is dan die nieuwe verzorgingsstaat?

Als PvdA vinden we dat iedereen recht heeft op een bestaan met volwaardige participatie in de maatschappij, met ruimte voor wie wil en waardigheid voor wie niet kan. Waarbij mannen en vrouwen in de samenleving keuzen kunnen hebben rond arbeid, zorg,leren en vrijwilligerswerk. Want onderlinge zorg, vrijwilligerswerk en verenigingsleven zijn van groot belang voor onderling vertrouwen en sociale betrokkenheid.

Maar hoe kunnenwe onze idealen verwezenlijken als tegelijkertijd verandering in het sociale domein wordt ervaren alsafbraak van de verzorgingsstaat? Een vraag die niet beantwoord wordt in het visiedocument, maar die naar onze mening wel degelijk beantwoord moet worden.

Op basis van talloze gesprekken met dorpsgenoten en bijvoorbeeld tijdens de huiskamergesprekken rond de WMO afgelopen jaar, komen wij tot de conclusie dat mensen zich grote zorgen maken over het gebrek aan basiszekerheden in de toekomst, en over de manier waarop we met elkaar samenleven. Daar begint de visie.

Zolang het gevoel bij onze inwoners bestaat dat we onze verzorgingsstaat in rap tempo aan het afbreken zijn en dat wij ze een beeld voorschotelen dat ons sociale systeem op instorten staat, ontstaat geen ruimte om te veranderen. Want dan is er angst en van angst wordt niemand wijzer.

Want het gevolg van angst is verlamming. En dat is wat we nu juist niet willen. De visie wordt enorm verrijkt, als op deze kernvraag perspectief wordt geboden en richting wordt gegeven. Kijk daar nog eens goed naar, is ons dringende advies!

In de visie benoemt u drie kernwaarden: Vertrouwen, Kwaliteit en Verbinding. Je krijgt bijna het gevoel of je bij een cursus Rijnlands denken bent beland. Maar zonder gekheid, twee van deze punten – vertrouwen en verbinding – spreken ons als fractie bijzonder aan.

Het woord kwaliteit vinden we wat minder aansprekend. Want wat is kwaliteit? Bovendien is het geen ding op zich en iets als hoge kwaliteit is zo subjectief als het maar zijn kan. Zo mooi en verbeeldend de termen vertrouwen en verbinding zijn, zo abstract blijft het woord kwaliteit in onze ogen. Wellicht nog op zoek naar een andere kernwaarde. Vakmanschap zou wellicht een mooie kunnen zijn.Aan de portefeuillehouder de vraag daar nog eens goed over na te denken.

In de visie op het sociaal domein gaat u vervolgens in op de ambitie vanuit vier perspectieven. Die van onze inwoners, van professioneel georganiseerde ondersteuning, de rol van maatschappelijke organisaties en tenslotte de rol van onze gemeente. Ik sta bij deze perspectieven even stil.

Het perspectief van de burger:

In de voorliggende visie op het sociaal domein ligt de nadruk wat ons betreft nog te veel op eigen regie, zelfstandigheid en zelfredzaamheid van burgers. Deze termen passen bij een samenleving waar het individu zijn eigen boontjes maar moet doppen.

Wij willen pleiten voor een ander credo dat in onze visie en blik op de toekomst beter past: ‘met elkaar, voor elkaar’, of beter nog, ‘samen 100%’.

Samen 100, in die zin, als iemand niet meer voor de volle 100% zichzelf kan redden, dan hebben we met elkaar de verplichting (gemeente, mantelzorger, professional) aanvullen tot de 100% weer wordt bereikt.

Daarmee zorg je ervoor dat burgers met behulp van hun sociale netwerk tegenslagen in welke vorm dan ook op kunnen vangen en die tegenslagen ook kunnen overwinnen. Maar ook weten dat als het even niet lukt, er ook wordt bijgesprongen. Met elkaar, voor elkaar is in onze ogen echt iets anders dan eigen regie en zelfredzaamheid. Samen sterk, samen 100% dat zou het fundament moeten zijn!

Vanuit die visie is het onze mening dat onze gemeente belemmeringen voor het ‘vanuit het sociale netwerk kunnen organiseren’ moet gaan wegnemen en zorgen dat maatschappelijke ongelijkheid niet toeneemt maar afneemt. Er mag geen tweedeling ontstaan, polarisatie dreigt.

Een tweedeling van mensen die er in slagen zich in welke vorm dan ook te organiseren mensen die daar niet in slagen.Als gemeente, maar overigens ook de maatschappelijke partners,hebben we de taak omkansrijken en kansarmen met elkaar in verbinding te brengen door, waar nodig,actief sociale netwerken te creëren.

Het perspectief van professioneel georganiseerde ondersteuning en de rol van matschappelijke organisaties:

Daarover kunnen we kort zijn – wij onderschrijven de visie binnen deze beide perspectieven. Vooral de integrale benadering vinden wij belangrijk. Want slagen we erin om de leefwereld van onze inwoners weer centraal te stellen en niet de in de loop van de tijd ontstane verkokering van zorg- en hulpaanbieders, dan maken we hele grote en goede stappen voorwaarts.

Eén integraal plan voor het hele gezin. Zo moet het straks worden. De uitdaging zit hem daar vooral in het organiseren en stimulerenvan een andere opstelling van instellingen en professionals.

Daarnaast maken wij ons als PvdA fractie grote zorgen over het feit dat betaalde professionele ondersteuning steeds meer plaatsmaakt voor onbetaalde ondersteuning in termen van vrijwilligers. Ook hier moet kwaliteit voorop blijven staan en niet het in overheidsland doorgeslagen marktdenken van onder meer efficiency en kostenreductie.

De rol van de gemeente:

Ook hier geen opmerkingen over de inhoud, maar we zien wel een enorme uitdaging op het gemeentelijk apparaat afkomen. Kijkend naar de veelheid van rollen die de gemeente straks moet gaan vervullen. Bovendien worden er nogal wat nieuwe rollen geschetst waar we als gemeente weinig ervaring mee hebben – wat vraagt dat van onze huidige ambtenaren – kunnen ze deze moeilijke taak wel aan?

Ook vragen we ons af hoe je met een tendens van een krimpende overheid het in de visie beschreven takenpakket van de gemeente kunt oppakken. Hoe wordt hier tegenaan gekeken? In de visie lezen we hier niets over. Dat hoeft misschien ook niet, want het is immers een visie. Maar een visie op zandkastelen is op voorhand wel erg lastig te realiseren!

De visie op het sociale domein is breed en abstract gedefinieerd. Zorg, welzijn, leefbaarheid , alles komt bij elkaar. Terecht ook, want dat past in een visie.

De vraag komt dan natuurlijk boven: waar concreet te beginnen. Ik grijp nog maar eens terug naar die mooie huiskamergesprekken,die hebben aangetoond dat er door onze inwoners vooral wordt gevraagd om duidelijkheid en concrete en praktische zaken. Ik denk dat de inwoners vooral ook bedoelen: start met zichtbare dingen dicht bij huis waaraan wat te verbeteren valt.

Wij denken dat de cultuuromslag dan pas goed van de kant komt, als we zaken gaan oppakken die onze inwoners als goed, nuttig en vatbaar voor verbetering ervaren. Dat willen we dus ook nog meegeven – de mijlpalen zoals in de visie beschreven blijven ook nog heel abstract. Maak ze begrijpelijk voor iedereen en waar mogelijk zo snel als kan ook echt tastbaar. Daarbij zou een dorpsgerichte en voor de grotere kernen een wijkgerichte aanpak wat ons betreft een prima uitgangspunt zijn, want elke kern vraagt in onze beleving om maatwerk.